ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ - ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ Ν. 4495/2017 – Νόμος 5106 /2024 (ΦΕΚ 63 Α’ )
Προστίθενται νέες διατάξεις στον ν.4495/2017 για τον έλεγχο και την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης
Σύμφωνα με τα ειδικότερα περιλαμβανόμενα στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους [Για να δείτε το κείμενο της της αιτιολογικής έκθεση και την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους πατήστε εδώ και για την Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής των Ελλήνων, όπως δημοσιεύθηκε στο www.hellenicparliament.gr πατήστε εδώ ]
«……..Προστίθενται νέες διατάξεις στον ν.4495/2017, (ΦΕΚ 63 Α)αναφορικά με τον έλεγχο και την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης. Συγκεκριμένα:
1.α. Υπάγονται στις προτεινόμενες ρυθμίσεις όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές και όλες οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης που δεν εμπίπτουν ή δεν έχουν υπαχθεί νομίμως σε καθεστώς αναστολής επιβολής κυρώσεων, με τις οριζόμενες εξαιρέσεις.
β.Μεταφέρεται στη Γενική Διεύθυνση Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η αρμοδιότητα αναφορικά με τον έλεγχο και την παρακολούθηση εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και της δημόσιας περιουσίας από την αυθαίρετη δόμηση (εκπόνηση ετήσιου στρατηγικού σχεδίου ελέγχων, συγκρότηση κλιμακίων ελέγχων, έκδοση πρωτοκόλλων κατεδάφισης, επιβολή προστίμων κ.λπ.).
Κατά τα ισχύοντα, σχετικές αρμοδιότητες έχουν ανατεθεί κατά βάση, στα Περιφερειακά και στα Τοπικά Παρατηρητήρια Δομημένου Περιβάλλοντος των Περιφερειών, ασκούνται δε μεταβατικά, από λοιπές υπηρεσίες των Δήμων, των Περιφερειών, του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής (Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ.) και της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου.
γ. Συστήνεται στο ανωτέρω Υπουργείο, θέση Ειδικού Επιθεωρητή Ελέγχου και Καταστολής της Αυθαίρετης Δόμησης, την οποία καταλαμβάνει μετακλητός υπάλληλος, υπαγόμενος στον Υπουργό. Περαιτέρω, ορίζεται ότι: η εν λόγω θέση καλύπτεται είτε με πρόσληψη, συνταξιούχου προερχόμενου από το σώμα επιθεωρητών περιβάλλοντος, είτε με απόσπαση υπαλλήλου από το ίδιο σώμα, κατά παρέκκλιση της κείμενης νομοθεσίας, οι αποδοχές του Ειδικού Επιθεωρητή καθορίζονται με κ.υ.α., τηρουμένου του ανώτατου ορίου αποδοχών (Γενικού Γραμματέα Υπουργείου), ο Ειδικός Επιθεωρητής δύναται να συστήνει, για την υποστήριξη του έργου του, ομάδες εργασίας ή επιτροπές συμβουλευτικού χαρακτήρα, απαρτιζόμενες από δημοσίους υπαλλήλους και λειτουργούς καθώς και ιδιώτες, στα μέλη των εν λόγω συλλογικών οργάνων, μπορεί να καταβάλλεται αποζημίωση, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η οποία βαρύνει τον προϋπολογισμό του Πράσινου Ταμείου.
δ. Συστήνεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων B’ (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. B’), με την οριζόμενη συγκρότηση.
2.α.
(άρθρα 51 – 54)
Δημιουργείται και τηρείται στο προαναφερόμενο Υπουργείο ή Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.), διαδικτυακό χαρτογραφικό Πληροφοριακό Σύστημα Γεωεντοπισμού Αυθαιρέτων (Π.Σ.Γ.Α.), με τα οριζόμενα πληροφοριακά υποσυστήματα.
Κατά τα ισχύοντα, προβλέφθηκε η δημιουργία ψηφιακής χαρτογραφικής πλατφόρμας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία, σύμφωνα με το αρμόδιο Υπουργείο, δεν έχει υλοποιηθεί.
β. Επιτρέπεται, προς τον σκοπό εντοπισμού της αυθαίρετης δόμησης και σύμφωνα με τις οριζόμενες προϋποθέσεις και διαδικασία: η χρησιμοποίηση Συστημάτων μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (Σ.μηΕ.Α.) που ανήκουν στο Δημόσιο, ή αεροφωτογραφιών, ή δορυφορικών εικόνων, η ανάθεση της ανωτέρω υπηρεσίας σε χειριστή που κατέχει άδεια για επαγγελματική χρήση και είναι καταχωρισμένος στο Μητρώο Εκμεταλλευόμενων και Χειριστών Σ.μη.Ε.Α.
γ. Συστήνεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα Καταγγελιών (Ε.Η.ΣΥ.ΚΑ.), προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (ΕΨΠ-gov.gr), με σκοπό την τήρηση ψηφιακού αρχείου καταγγελιών για τον εντοπισμό και έλεγχο των αυθαιρέτων καθώς και ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για την υποβολή των σχετικών καταγγελιών και των συνοδών στοιχείων.
Ανατίθενται στο Τ.Ε.Ε. ο σχεδιασμός, η παραγωγική λειτουργία, η αναβάθμιση και υποστήριξη του ανωτέρω Συστήματος και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του.
Προβλέπονται η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα του Συστήματος με τα οριζόμενα πληροφοριακά συστήματα καθώς και το πλαίσιο δοκιμαστικής λειτουργίας του.
δ. Καθορίζεται η διαδικασία υποβολής καταγγελιών στο προαναφερόμενο Σύστημα. Μεταξύ άλλων, απαιτείται η καταβολή παραβόλου υπέρ του Πράσινου Ταμείου, με εξαίρεση τους φορείς του δημόσιου τομέα. Τα έσοδα εκ της αιτίας αυτής, διατίθενται για την καταβολή των αποζημιώσεων των ελεγκτών δόμησης που διεξάγουν τους ελέγχους, καθώς και για τις δαπάνες μετακίνησης και διαμονής των υπαλλήλων που απαρτίζουν τα κλιμάκια ελέγχου. Το παράβολο επιστρέφεται σε περίπτωση έστω και μερικής ευδοκίμησης της καταγγελίας.
ε. Καθορίζονται εκ νέου: η αρμόδια Υπηρεσία και η διαδικασία για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των καταγγελιών καθώς και τα κριτήρια προτεραιοποίησης αυτών ως προς τη διεξαγωγή των ελέγχων, - η διαδικασία διενέργειας ελέγχων από τα κλιμάκια ελέγχου και έκδοσης εκθέσεων αυτοψιών.
(άρθρα 56 – 61)
3. Επανακαθορίζεται η παρεχόμενη διοικητική και δικαστική προστασία και ειδικότερα επιτρέπεται, υπό τους οριζόμενους όρους και προϋποθέσεις, η άσκηση: - ενδικοφανούς προσφυγής κατά των εκθέσεων αυτοψιών, ενώπιον του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Β’, με την υποχρέωση καταβολής υπέρ του Πράσινου Ταμείου, παραβόλου, επί ποινής απαραδέκτου, το οποίο επιστρέφεται εάν η προσφυγή γίνει δεκτή, εν όλω ή εν μέρει, - ένδικων βοηθημάτων και μέσων κατά των αποφάσεων του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. Β’ και κατά των πρωτοκόλλων κατεδάφισης. (άρθρα 62 – 64)
4. Προβλέπεται εκ νέου το πλαίσιο κυρώσεων επί αυθαιρέτων, με την επανάληψη ή τροποποίηση υφιστάμενων ρυθμίσεων και την εισαγωγή νέων.
Μεταξύ άλλων:
α. Ορίζεται ρητά ότι κατεδαφίζονται ή απομακρύνονται υποχρεωτικά τα αυθαίρετα κτίσματα, κατασκευές και αλλαγές χρήσης που δεν υπάγονται ή δεν έχουν υπαχθεί νομίμως σε διατάξεις περί αναστολής επιβολής κυρώσεων ή δεν αφορούν στις οριζόμενες πολεοδομικές παραβάσεις. Πέραν των ανωτέρω, επιβάλλονται κατά τα ειδικότερα οριζόμενα: - πρόστιμα ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης (όπως μετονομάζονται τα υφιστάμενα πρόστιμα διατήρησης), - ποινικές κυρώσεις, αναστολή της άδειας λειτουργίας της οικείας οικονομικής δραστηριότητας και διακοπή ρευματοδότησης.
β. - -
γ. - - Επανακαθορίζονται: η διαδικασία κατεδάφισης αυθαιρέτων (άμεσης ή μη) καθώς και ο προγραμματισμός του έργου των κατεδαφίσεων, με τη ρητά οριζόμενη προτεραιοποίηση, το πλαίσιο ποινής, σε περίπτωση οικειοθελούς κατεδάφισης ή αποκατάστασης της νόμιμης χρήσης, (διαγραφή κατά ποσοστό ή μείωση προστίμων και επιβολή ή μη λοιπών διοικητικών και ποινικών κυρώσεων, ανάλογα με τον βαθμό συμμόρφωσης του υπόχρεου).
Στο πλαίσιο κατεδαφίσεων από το Ελληνικό Δημόσιο, προβλέπονται: η υποχρεωτική εγγραφή πιστώσεων στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η αρμοδιότητα του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για την κατεδάφιση αυθαιρέτων στις περιοχές ευθύνης του.
Σε κάθε περίπτωση, όπως και σήμερα, η δαπάνη κατεδάφισης αυθαιρέτων και αποκατάστασης του περιβάλλοντος χώρου, βαρύνει τον κύριο του κτίσματος.
δ. Επανακαθορίζεται, επίσης, ο τρόπος υπολογισμού του προστίμου ανέγερσης (υπολογισμός αξίας ακινήτου και τιμής ζώνης της περιοχής του ακινήτου, εφαρμογή συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης), με βάση το οποίο υπολογίζεται και το πρόστιμο μη έγκαιρης κατεδάφισης.
Αυξάνεται, κατά περίπτωση, το ελάχιστο ύψος του προστίμου ανέγερσης και του προστίμου μη έγκαιρης κατεδάφισης και επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις επιβολής τους καθώς και οι ειδικές περιπτώσεις μείωσης των προστίμων ή μη επιβολής αυτών.
ε. Εξακολουθούν να παρέχονται δόσεις για την καταβολή των προστίμων καθώς και έκπτωση, σε περίπτωση εφάπαξ εξόφλησης, η οποία όμως δεν εφαρμόζεται για αυθαίρετα εντός προστατευόμενων περιοχών.
στ. Ορίζεται ότι τα προαναφερόμενα πρόστιμα, αποδίδονται κατά εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) στο Πράσινο Ταμείο για τις οριζόμενες δράσεις και κατά είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, για τη διενέργεια των κατεδαφίσεων.
Επιτρέπεται, με κ.υ.α., η απόδοση μέρους των προστίμων ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης, μέχρι του οριζόμενου ποσοστού, σε εποπτευόμενους φορείς των οικείων Υπουργείων.
Κατά τα ισχύοντα, τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αποδίδονται κατά ποσοστό είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) στην οικεία Περιφέρεια, κατά ποσοστό είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) στον οικείο Δήμο και κατά ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) στο Πράσινο Ταμείο.
(άρθρα 65 – 74 και 81)
5. Για την υποστήριξη της διοικητικής διαδικασίας και των οργάνων καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης, εισάγονται οι ακόλουθες ρυθμίσεις:
α. Ορίζονται οι κατηγορίες οργάνων ελέγχου (προσωπικό των μνημονευόμενων Υπηρεσιών και Φορέων), οι οποίες συνιστούν το Μητρώο Οργάνων Ελέγχου Αυθαίρετης Δόμησης, βάσει του οποίου συγκροτούνται τα κλιμάκια ελέγχου.
β. Προβλέπεται το ακαταδίωκτο των μελών των κλιμακίων ελέγχου και τους παρέχεται, στις ρητά οριζόμενες περιπτώσεις, δικαστική υποστήριξη και εκπροσώπηση, είτε από λειτουργό του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, είτε από δικηγόρο της επιλογής τους, με την πρόβλεψη καταβολής από το Δημόσιο της αμοιβής του τελευταίου καθώς και των λοιπών οριζόμενων δαπανών.
Η ίδια ρύθμιση ισχύει και για τον Ειδικό Επιθεωρητή Ελέγχου και Καταστολής της Αυθαίρετης Δόμησης.
γ. Συστήνονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σαράντα (40) οργανικές θέσεις μόνιμου προσωπικού ως ακολούθως: είκοσι (20) θέσεις ΠΕ κατηγορίας, ως επιθεωρητές, είκοσι (20) θέσεις ΠΕ κατηγορίας των μνημονευόμενων κλάδων.
δ. Συνιστάται στο εν λόγω Υπουργείο, για το χρονικό διάστημα μέχρι την κάλυψη των προαναφερόμενων θέσεων, Μητρώο υποστήριξης ελέγχου αυθαιρέτων, στο οποίο εγγράφονται πρόσωπα με εξειδικευμένη και επαρκή εμπειρία, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα. Τα μέλη του Μητρώου μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους και μέσω νομικών προσώπων, στα οποία συμμετέχουν ή με τα οποία συνδέονται συμβατικά.
Καθορίζονται, με κ.υ.α., το ύψος των αμοιβών των προαναφερόμενων προσώπων, τυχόν χρηματικά πρόστιμα που τους επιβάλλονται ως κύρωση στο πλαίσιο ελέγχων από τα οριζόμενα όργανα, η διαδικασία πιστοποίησής τους, καθώς και όλα τα θέματα αναφορικά με τα προσόντα και την άσκηση των καθηκόντων τους κ.λπ..
6.α. (άρθρα 75 – 78 και 81)
Δεν απαιτείται η έγκριση εκτέλεσης εργασιών για τις οριζόμενες ειδικές περιπτώσεις κτιρίων.
β. Παρέχονται οι εξουσιοδοτήσεις για την έκδοση των απαιτούμενων κανονιστικών πράξεων, με σκοπό την εξειδίκευση και εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης. Μεταξύ άλλων, στα θέματα, για τα οποία δίδεται εξουσιοδότηση για την έκδοση κ.υ.α., συμπεριλαμβάνονται και: - - ο τρόπος χρηματοδότησης του Ενιαίου Ηλεκτρονικού Συστήματος Καταγγελιών (Ε.Η.ΣΥ.ΚΑ.),
ο καθορισμός του ανώτατου ορίου των ημερών για τις οποίες καταβάλλεται αποζημίωση για τη διανυκτέρευση στα μέλη των κλιμακίων ελέγχου και στα πρόσωπα που ασκούν συντονιστικές αρμοδιότητες των αυτοψιών των κλιμακίων ελέγχου, στον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και στους προϊσταμένους του Σώματος Επιθεώρησης Νοτίου Ελλάδος και Βορείου Ελλάδος, καθώς και των οδηγών αυτών.
γ. Εισάγονται μεταβατικής ισχύος διατάξεις, με την πρόβλεψη εφαρμογής κατά βάση του υφιστάμενου πλαισίου, μέχρι την πλήρη εφαρμογή των νέων διατάξεων για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και παρατίθενται οι καταργούμενες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας..."
Για να δείτε το κείμενο του νόμου 5106/2024 (ΦΕΚ Α 63 /1 -5-2024) όπως δημοσιεύθηκε στον διαδικτυακό χώρο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης ,www.et.gr, πατήστε εδώ