«Ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων» (9 Μαΐου 2023 έως 8 Μαΐου 2024).Η Απόφαση (ΕΕ) 2023/936 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023 σχετικά με το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων.
Σύμφωνα με τα ειδικότερα διαλαμβανόμενα στο κείμενο της απόφασης "Απόφαση (ΕΕ) 2023/936 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023" το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ,έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδίως το άρθρο 149, και την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια, εξέδωσε την Απόφαση (ΕΕ) 2023/936 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023 σχετικά με το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων . Στο άρθρο 1 της ως άνω απόφασης ορίζεται η περίοδος από 9 Μαΐου 2023 έως 8 Μαΐου 2024 ανακηρύσσεται «Ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων»
Όπως αναλυτικά αναφέρεται στο προοίμιο της Απόφασης (ΕΕ) 2023/936 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023
«….(2)
Σε ολόκληρη την Ένωση, οι εργοδότες αναφέρουν ότι η εξεύρεση εργαζομένων με τις απαραίτητες δεξιότητες είναι δύσκολη. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας, στην έκθεσή της με τίτλο «Έκθεση σχετικά με τις ελλείψεις και τα πλεονάσματα του εργατικού δυναμικού», και ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια, στην έκθεσή του με τίτλο «Ανάπτυξη δεξιοτήτων κυβερνοασφάλειας στην ΕΕ», διαπίστωσαν ότι 28 επαγγέλματα χαρακτηρίστηκαν ως επαγγέλματα με έλλειψη δεξιοτήτων για το 2021, στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της φιλοξενίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών, και διαπίστωσαν ελλείψεις ειδικών σε θέματα ΤΠ και ασφάλειας, ιδίως εμπειρογνωμόνων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, καθώς και εργαζομένων με υπόβαθρο στις θετικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά. Όλο και περισσότερο, η έλλειψη εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες αποτελεί τον μεγαλύτερο περιορισμό στην επιτυχή πράσινη και στην επιτυχή ψηφιακή μετάβαση. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να οφείλονται και σε απουσία ελκυστικών θέσεων εργασίας καθώς και σε κακές συνθήκες εργασίας. Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, μέσω προσφοράς ποιοτικών θέσεων εργασίας και πολιτικών διατήρησης της απασχόλησης, είναι σημαντική για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς εργασίας. Σε πολλά κράτη μέλη, η δημογραφική γήρανση αναμένεται να επιταχυνθεί κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς συνταξιοδοτούνται οι γενιές της μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης («baby boom»), ενισχύοντας την ανάγκη πλήρους αξιοποίησης των δυνατοτήτων όλων των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας, ανεξαρτήτως της προέλευσής τους, μέσω συνεχών επενδύσεων στις δεξιότητές τους, καθώς και με την πρόσβαση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας, ιδίως γυναικών και νέων, ειδικότερα εκείνων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ), και που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας. Οι αποτελεσματικές και ολοκληρωμένες στρατηγικές σε θέματα δεξιοτήτων, η αυξημένη πρόσβαση σε δυνατότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις μειονεκτούσες ομάδες, και η καταπολέμηση των στερεοτύπων, ιδίως των έμφυλων στερεοτύπων, θα συμβάλουν στην αύξηση της απασχόλησης και στη μείωση των ελλείψεων δεξιοτήτων. Προκειμένου να διασφαλιστεί μια κοινωνικά δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση, τα μέτρα αυτά μπορούν να συμπληρωθούν με λύσεις για άτομα που δεν είναι σε θέση να επανειδικευτούν και να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους.
(3)
Η διαθεσιμότητα ειδικευμένου προσωπικού και έμπειρων διευθυντικών στελεχών, οι οποίοι διαδραματίζουν ουσιώδη ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ένωσης, παραμένει επίσης το σημαντικότερο πρόβλημα για το ένα τέταρτο των 25 εκατομμυρίων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) της Ένωσης, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και της ευημερίας της Ένωσης, αντιπροσωπεύουν το 99 % του συνόλου των επιχειρήσεων και απασχολούν 83 εκατομμύρια άτομα. Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 10ης Μαρτίου 2020 με τίτλο «Στρατηγική για τις ΜΜΕ με στόχο μια βιώσιμη και ψηφιακή Ευρώπη» αναγνωρίζει τον ουσιαστικό ρόλο των ΜΜΕ για την ανταγωνιστικότητα και την ευημερία της Ένωσης.
(4)
Η έλλειψη εργατικού δυναμικού με επαρκείς δεξιότητες και η χαμηλή συμμετοχή των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας σε δραστηριότητες κατάρτισης μειώνουν τις ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και οδηγούν σε κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που αποτελούν σημαντική πρόκληση για την Ένωση. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού με επαρκείς δεξιότητες και η χαμηλή συμμετοχή των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας σε δραστηριότητες κατάρτισης επίσης καταδεικνύουν ότι υπάρχουν σημαντικές αναξιοποίητες δυνατότητες επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων, ώστε να μετριαστούν οι αυξανόμενες ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε τομείς όπως η μεταποίηση και οι υπηρεσίες, και ιδίως στις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη φιλοξενία και την κατασκευή υπολογιστών και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, καθώς και στον τομέα της περίθαλψης. Ωστόσο, η συμμετοχή στη μάθηση ενηλίκων στην Ένωση έχει παραμείνει στάσιμη την τελευταία δεκαετία και 21 κράτη μέλη υπολείπονται του ενωσιακού στόχου για το 2020. Για πολλούς ενήλικους σε ηλικία εργασίας, όπως για εκείνους που απασχολούνται σε άτυπες μορφές εργασίας, εργαζομένους σε ΜΜΕ, ανέργους, άτομα οικονομικά ανενεργά ή χαμηλής ειδίκευσης, οι ευκαιρίες ανάπτυξης δεξιοτήτων πολύ συχνά υπερβαίνουν τις δυνατότητές τους. Η αύξηση των ευκαιριών επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων για τις ομάδες αυτές και για όλους τους ενηλίκους σε ηλικία εργασίας, θα μπορούσε να συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της Ένωσης για απασχόληση 78 % για ενήλικους 20 έως 64 ετών για τους οποίους το ποσοστό απασχόλησης το 2021 ήταν 73,1 %. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την παροχή αποτελεσματικής στήριξης σε ενηλίκους με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και σε ανέργους σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 2016 όσον αφορά τις διαδρομές αναβάθμισης των δεξιοτήτων: νέες ευκαιρίες για ενηλίκους (3) και της 15ης Φεβρουαρίου 2016 για την ένταξη των μακροχρονίως ανέργων στην αγορά εργασίας
(5)
Η αρχή αριθ. 1 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων («πυλώνας») προβλέπει ότι κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και διά βίου μάθηση προκειμένου να διατηρήσει και να αποκτήσει δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να συμμετέχει πλήρως στην κοινωνία και να διαχειρίζεται με επιτυχία τις αλλαγές στην αγορά εργασίας. Η αρχή αριθ. 4 αφορά την ενεργό στήριξη της απασχόλησης με σκοπό να προασπίσει το δικαίωμα κάθε ανθρώπου σε έγκαιρη και εξατομικευμένη συνδρομή με στόχο τη βελτίωση των προοπτικών του για απασχόληση ή αυτοαπασχόληση, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να λαμβάνει στήριξη για κατάρτιση και επανειδίκευση. Η αρχή αριθ. 5 σχετικά με την ασφαλή και ευπροσάρμοστη απασχόληση ορίζει ότι, ανεξάρτητα από το είδος και τη διάρκεια της σχέσης απασχόλησης, οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα σε δίκαιη και ίση μεταχείριση όσον αφορά τους όρους εργασίας, την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία και την κατάρτιση. Το άρθρο 14 παράγραφος 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης») ορίζει ότι κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην επαγγελματική και συνεχή κατάρτιση.
(6)
Η αρχή αριθ. 3 του πυλώνα υπογραμμίζει ότι ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού, κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα σε ίση μεταχείριση και ίσες ευκαιρίες, μεταξύ άλλων σε απασχόληση, εκπαίδευση και κατάρτιση. Το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων θα πρέπει να διεξαχθεί χωρίς αποκλεισμούς και να προάγει ενεργά την ισότητα για όλους. Το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, της 4ης Μαρτίου 2021, επισημαίνει ότι με την αύξηση της συμμετοχής ομάδων που επί του παρόντος υποεκπροσωπούνται, είναι δυνατό να επιτευχθεί αύξηση της απασχόλησης χωρίς αποκλεισμούς....."
.........................................................................................................................
«…..(13)
Δεδομένου ότι οι εργοδότες, οι εργαζόμενοι, οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και των εργαζομένων, οι εθνικοί, ευρωπαϊκοί και διεθνείς κοινωνικοί εταίροι, τα εμπορικά επιμελητήρια, και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη γνωρίζουν καλύτερα ποιες δεξιότητες απαιτούνται στα βιομηχανικά τους οικοσυστήματα, η ενίσχυση της συλλογικής τους δράσης για την ανάπτυξη δεξιοτήτων πρέπει να αποτελεί μέρος της λύσης. Ο κοινωνικός διάλογος συνεπώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη των αναγκών της αγοράς εργασίας σε δεξιότητες. Το σύμφωνο για τις δεξιότητες, που δρομολόγησε η Επιτροπή το 2020 ως την πρώτη δράση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου δεξιοτήτων, φέρνει σε επαφή τους εργοδότες, τους κοινωνικούς εταίρους, τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη στον τομέα των βασικών δεξιοτήτων, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Μέχρι στιγμής, έχουν προσχωρήσει στο σύμφωνο για τις δεξιότητες περισσότεροι από 700 οργανισμοί και έχουν συσταθεί 12 συμπράξεις μεγάλης κλίμακας σε στρατηγικούς τομείς, με δεσμεύσεις για την προώθηση έξι εκατομμυρίων ευκαιριών κατάρτισης. Τα μέλη του συμφώνου για τις δεξιότητες επωφελούνται από ειδικές υπηρεσίες για την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων. Η περιφερειακή και η τοπική διάσταση είναι επίσης σημαντικές, ιδίως στις παραμεθόριες περιοχές, όπου η εξεύρεση εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες απαιτεί στοχευμένα μέτρα για τη στήριξη αποτελεσματικών διασυνοριακών αγορών εργασίας. Ομοίως, οι μειονεκτούσες και απομακρυσμένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις, καθώς η πρόσβαση στην αγορά εργασίας και οι ευκαιρίες επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων είναι περιορισμένες…….»
(14)
Το ψήφισμα του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2021 περί στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού (2021-2030) (6), ορίζει ως μία από τις στρατηγικές προτεραιότητες του πλαισίου «να καταστεί η διά βίου μάθηση και κινητικότητα πραγματικότητα για όλους», καθώς και συγκεκριμένες δράσεις που αποσκοπούν στην απόκτηση ή την επικαιροποίηση δεξιοτήτων, δηλαδή επανειδίκευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων, καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου.
(15)
Οι συστάσεις του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 2022 σχετικά με τους ατομικούς λογαριασμούς μάθησης (7) και σχετικά με μια ευρωπαϊκή προσέγγιση στα μικροδιαπιστευτήρια για τη διά βίου μάθηση και την απασχολησιμότητα (8), βοηθούν τα άτομα να ξεκινούν και να συνεχίζουν τις μαθησιακές πορείες τους με πιο ευέλικτο και στοχευμένο τρόπο. Το ψήφισμα του Συμβουλίου της 29ης Νοεμβρίου 2021 σχετικά με ένα νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την εκπαίδευση ενηλίκων 2021-2030 (9) προωθεί ευκαιρίες για τυπική, μη τυπική και άτυπη μάθηση ικανές να παράσχουν όλες τις αναγκαίες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες για τη δημιουργία μιας Ένωσης χωρίς αποκλεισμούς, βιώσιμης, κοινωνικά δίκαιης και πιο ανθεκτικής. Δίνει έμφαση στην εκπαίδευση ενηλίκων ως σημαντικό μέρος της διά βίου μάθησης. Η μάθηση, ο ποιοτικός επαγγελματικός προσανατολισμός και οι ευκαιρίες αυτοαξιολόγησης δεξιοτήτων συγκαταλέγονται μεταξύ των μέτρων που απαιτούνται για τη στήριξη των ατόμων στη μαθησιακή τους πορεία.
(16)
Οι ενισχυμένες ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας που υποστηρίζει η σύσταση της Επιτροπής της 4ης Μαρτίου 2021 για την αποτελεσματική ενεργό στήριξη της απασχόλησης μετά την κρίση COVID-19 (EASE) (10) αποσκοπούν στη στήριξη της μετάβασης σε νέα απασχόληση εν μέσω της ανάκαμψης από την κρίση COVID-19 και της καλύτερης αντιστοίχισης των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας, με την υποστήριξη υπηρεσιών απασχόλησης με επαρκή διοικητική ικανότητα.
(17)
Η σύσταση του Συμβουλίου της 24ης Νοεμβρίου 2020 που αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα (11) υποστηρίζει τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ΕΕΚ με σκοπό τον εφοδιασμό των νέων και των ενηλίκων με τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες ώστε να ακμάσουν στην εξελισσόμενη αγορά εργασίας και στην κοινωνία, και να διαχειριστούν την ανάκαμψη και τις δίκαιες μεταβάσεις στην πράσινη και στην ψηφιακή οικονομία, σε περιόδους δημογραφικών αλλαγών και σε όλους τους οικονομικούς κύκλους. Προωθεί την ΕΕΚ ως μία δυνητική κινητήρια δύναμη για την καινοτομία και την ανάπτυξη, η οποία είναι ευέλικτη όσον αφορά την προσαρμογή στις αλλαγές της αγοράς εργασίας, την παροχή δεξιοτήτων για επαγγέλματα με υψηλή ζήτηση και την προώθηση μιας χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχής και της ισότητας ευκαιριών. Είναι αναγκαία η αύξηση της ελκυστικότητας της ΕΕΚ μέσω εκστρατειών επικοινωνίας και προβολής, κέντρων επαγγελματικής αριστείας, ειδικών τοπικών οικοσυστημάτων για την ΕΕΚ και διαγωνισμών δεξιοτήτων, στο πρότυπο των Euroskills.
(18)
Οι δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση, η επανειδίκευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού θα είναι απαραίτητες στο πλαίσιο της μετάβασης προς μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, κυκλική, χωρίς αποκλεισμούς, ανθεκτική και ανταγωνιστική οικονομία, όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 με τίτλο «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», για τη χάραξη πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα της Ένωσης έως το 2050. Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 14ης Ιουλίου 2021 με τίτλο «Προσαρμογή στον στόχο του 55 %: υλοποίηση του στόχου της ΕΕ για το κλίμα με ορίζοντα το 2030 στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα» αναγνωρίζει ότι η πράσινη μετάβαση μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν η Ένωση διαθέτει το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που χρειάζεται για να παραμείνει ανταγωνιστική, και επισημαίνει τις εμβληματικές δράσεις του ευρωπαϊκού θεματολογίου δεξιοτήτων για τον εφοδιασμό των ανθρώπων με τις κατάλληλες δεξιότητες που απαιτούνται για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
(19)
Η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση της ενωσιακής βιομηχανίας που είναι υπό εξέλιξη και οι συναφείς ανάγκες της αγοράς εργασίας απαιτούν επενδύσεις για την ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων ΕΕΚ σε όλη την Ένωση, με την προώθηση δεξιοτήτων και ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων στις νέες τεχνολογίες, όπως η έξυπνη παραγωγή και ο μηχανολογικός εξοπλισμός, η προηγμένη ρομποτική, το υπολογιστικό νέφος, η τεχνητή νοημοσύνη, η επεξεργασία δεδομένων και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων.
(20)
Η χρήση ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών αυξάνεται σε όλες τις πτυχές της ζωής και μπορεί να προκαλέσει ψηφιακό χάσμα. Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, αλλά και για την ποιότητα ζωής και την ενεργό γήρανση. Στην Ένωση, πάνω από το 90 % των επαγγελματικών ρόλων απαιτούν βασικό επίπεδο ψηφιακής γνώσης, ενώ περίπου το 42 % των πολιτών στην Ένωση, συμπεριλαμβανομένου του 37 % των εργαζομένων, δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Η απόφαση (ΕΕ) 2022/2481 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) θεσπίζει τον στόχο να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον το 80 % του πληθυσμού της Ένωσης διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες έως το 2030, και θέτει ως στόχο τα 20 εκατομμύρια απασχολούμενους ειδικούς στις τεχνολογίες των πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) έως το 2030, με στόχο την επίτευξη σύγκλισης μεταξύ των φύλων. Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 17ης Ιανουαρίου 2018 σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση επίσης τονίζει την έλλειψη εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για την κατάρτιση πρόσθετων εμπειρογνωμόνων στις ΤΠΕ. Επιπλέον, στην ανακοίνωσή της τής 30ής Σεπτεμβρίου 2020 σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027, η Επιτροπή τονίζει ότι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τεχνολογικά μέσα για να διευκολυνθεί η προσβασιμότητα και να ενισχυθεί η ευελιξία των ευκαιριών μάθησης, συμπεριλαμβανομένης της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων.
(21)
Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 5ης Μαΐου 2021 με τίτλο «Επικαιροποίηση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής του 2020: προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της Ευρώπης» κάνει έκκληση για την ανάληψη αποφασιστικής δράσης προκειμένου να καταστεί η διά βίου μάθηση πραγματικότητα για όλους και να εξασφαλιστεί ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση θα συμβαδίζουν με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και θα συμβάλλουν σε αυτές. Υπογραμμίζει ότι το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της επιτυχίας των εν λόγω μεταβάσεων, τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας της ενωσιακής βιομηχανίας και τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Αναγνωρίζει επίσης τη σημασία των ισχυρών εταιρικών σχέσεων μεταξύ της Ένωσης, των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, και της συνεργασίας μεταξύ και εντός των βιομηχανικών οικοσυστημάτων. Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 9ης Δεκεμβρίου 2021 με τίτλο «Οικοδόμηση μιας οικονομίας στην υπηρεσία των ανθρώπων: σχέδιο δράσης για την κοινωνική οικονομία» τονίζει ότι η κοινωνική οικονομία μπορεί να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο, καθώς στηρίζει σημαντικά την κοινωνικά δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της κοινωνικής καινοτομίας, μεταξύ άλλων στον τομέα της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων.
(22)
Η προσέλκυση ειδικευμένων υπηκόων τρίτων χωρών μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των ελλείψεων δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού στην Ένωση. Η οδηγία (ΕΕ) 2021/1883 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), αποτελεί ένα βασικό επίτευγμα για την προσέλκυση ταλέντων υψηλής ειδίκευσης στην αγορά εργασίας. Στην ανακοίνωσή της, της 23ης Σεπτεμβρίου 2020, σχετικά με το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, η Επιτροπή δίνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στη μετανάστευση εργατικού δυναμικού και στην ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών. Στο πλαίσιο αυτό, η ανακοίνωση της Επιτροπής της 27ης Απριλίου 2022 με τίτλο «Προσέλκυση δεξιοτήτων και ταλέντων στην ΕΕ» σκοπεύει στην ενίσχυση του νομικού πλαισίου και της δράσης της Ένωσης στον τομέα αυτό. Προτείνει την αναδιατύπωση της οδηγίας 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου (14) και της οδηγίας 2011/98/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), με σκοπό την απλούστευση των διαδικασιών εισδοχής εργαζομένων από τρίτες χώρες όλων των επιπέδων δεξιοτήτων στην Ένωση και τη βελτίωση των δικαιωμάτων τους και την ενίσχυση της προστασίας τους από την εργασιακή εκμετάλλευση. Η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να αναπτύσσει τη δεξαμενή ταλέντων της ΕΕ για τη διευκόλυνση της αντιστοίχισης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας όσον αφορά τους υπηκόους τρίτων χωρών και εργάζεται για τη δρομολόγηση εξατομικευμένων εταιρικών σχέσεων προσέλκυσης ταλέντων με συγκεκριμένες βασικές χώρες-εταίρους, για την τόνωση της διεθνούς κινητικότητας του εργατικού δυναμικού και της ανάπτυξης ταλέντων με αμοιβαία επωφελή και κυκλικό τρόπο. Επιπλέον, η Ένωση εξακολουθεί να συμβάλει καθοριστικά στην παγκόσμια χρηματοδότηση για την εκπαίδευση, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών, στην εκπαίδευση των κοριτσιών και στην ΕΕΚ. Οι εργασίες αυτές, στο πλαίσιο της κοινής ανακοίνωσης της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπρόσωπου της 1ης Δεκεμβρίου 2021 σχετικά με τη στρατηγική Global Gateway, συμπληρώνουν τους στόχους της παρούσας απόφασης.
(23)
Η εμπιστοσύνη και η διαφάνεια όσον αφορά τους τίτλους που αποκτώνται είτε στην Ένωση είτε σε τρίτη χώρα, είναι καίριας σημασίας για τη διευκόλυνση της αναγνώρισής τους. Τα εργαλεία της Ένωσης, όπως Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων, Europass, ESCO, εργαλείο κατάρτισης προφίλ δεξιοτήτων της ΕΕ για υπηκόους τρίτων χωρών, ευρωπαϊκά ψηφιακά διαπιστευτήρια για τη μάθηση, πύλη EURES και σχετικά ενωσιακά πλαίσια δεξιοτήτων, αποτελούν σημείο εκκίνησης για την αύξηση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των δεξιοτήτων και των επαγγελματικών προσόντων. Για την εύρυθμη λειτουργία των αγορών εργασίας, οι δεξιότητες πρέπει να γίνονται κατανοητές και να εκτιμώνται, ανεξάρτητα από το αν αποκτώνται σε τυπικά, μη τυπικά ή άτυπα περιβάλλοντα. Η περαιτέρω ενίσχυση του προσδιορισμού και της τεκμηρίωσης των δεξιοτήτων, καθώς και η καθοδήγηση για την προβολή τους, αποτελούν κρίσιμα βήματα για τη βελτίωση της διαφάνειας και της δυνατότητας μεταφοράς όλων των δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των εγκάρσιων δεξιοτήτων, όπως οι γλωσσικές δεξιότητες, η κριτική σκέψη, η επιχειρηματικότητα, η δημιουργικότητα, οι διαπολιτισμικές ικανότητες, η ομαδική εργασία και ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας.
(24)
Σε πολλά κράτη μέλη, οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στην επανεκπαίδευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων είναι ανεπαρκείς. Πολλοί εργοδότες, ιδίως ΜΜΕ, δεν παρέχουν ούτε χρηματοδοτούν κατάρτιση για το προσωπικό τους, και τα άτομα που απασχολούνται σε άτυπες μορφές εργασίας έχουν λιγότερη ή καθόλου πρόσβαση σε κατάρτιση χρηματοδοτούμενη από τον εργοδότη. Οι ανισότητες αυτές ενδέχεται να υπονομεύσουν την ευημερία και την υγεία των ατόμων, μειώνουν την οικονομική ανταγωνιστικότητα, οδηγούν σε χαμένες ευκαιρίες και φραγμούς που παρεμποδίζουν την καινοτομία, και ενέχουν τον κίνδυνο υστέρησης ορισμένων ατόμων κατά την πράσινη και τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Η διάθεση πόρων για να εξασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να εργάζονται με τις τελευταίες τεχνολογίες είναι σημαντική για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Απαιτείται ένα ευνοϊκό πλαίσιο για την παροχή κινήτρων και την αποδέσμευση των οικονομικών επενδύσεων των εργοδοτών σε δεξιότητες και την προβολή της οικονομικής αξίας της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων. Για παράδειγμα, η δέσμη μέτρων αρωγής για τις ΜΜΕ αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και δεξιότητες. Επιπλέον η οδηγία (ΕΕ) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16) προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι όταν ο εργοδότης υποχρεούται από την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις να παρέχει κατάρτιση στους εργαζομένους για την εργασία την οποία εκτελούν, η κατάρτιση αυτή πρέπει να παρέχεται δωρεάν στους εργαζομένους, να υπολογίζεται ως χρόνος εργασίας και, ει δυνατόν, να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας.
(25)
Στο παρελθόν, στην Ένωση σημειώθηκαν σημαντικές αυξήσεις των δημόσιων επενδύσεων στην αρχική εκπαίδευση και κατάρτιση. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, αυτό δεν έχει συνδυαστεί με αντίστοιχες αυξήσεις των επενδύσεων και την ανάπτυξη μιας ολιστικής προσέγγισης για τη στήριξη της συνεχούς ανάπτυξης δεξιοτήτων καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου. Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2020 καλούν τα κράτη μέλη να διερευνήσουν δυνητικά μοντέλα για τη δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση της διά βίου μάθησης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων σε ατομικό επίπεδο, και καλούν την Επιτροπή να στηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειες αυτές.
(26)
Σημαντική χρηματοδοτική στήριξη της Ένωσης διατίθεται για την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, για παράδειγμα μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+), του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, του προγράμματος InvestEU (InvestEU), του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του Erasmus+, του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του προγράμματος για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE), του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Παγκόσμια Ευρώπη. Το ΕΚΤ+ παραμένει το κύριο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ένωσης για επένδυση σε περισσότερες και καλύτερες δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, ιδίως με τη στήριξη ιδρυμάτων και υπηρεσιών για την αξιολόγηση και την πρόβλεψη των αναγκών και των προκλήσεων όσον αφορά τις δεξιότητες, με την υποστήριξη ευκαιριών επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων, οι οποίες προσφέρονται από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα στους εργαζομένους. Οι ενισχυμένες εγγυήσεις για τη νεολαία θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλοι οι νέοι λαμβάνουν προσφορά απασχόλησης, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση καλής ποιότητας εντός περιόδου τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή περατώνουν την τυπική εκπαίδευση. Η διάσταση των δεξιοτήτων έχει εξέχοντα ρόλο στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας των κρατών μελών στο πλαίσιο του ΜΑΑ, και συχνά συνδέεται με ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας, ιδίως με την υποστήριξη της απασχόλησης των νέων. Στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής από την Επιτροπή και το Συμβούλιο, περίπου το 20 % των κοινωνικών δαπανών προορίζεται για την «απασχόληση και τις δεξιότητες.
(27)
Η Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης (REACT-EU) ήταν το πρώτο μέσο της δέσμης μέτρων ανάκαμψης NextGenerationEU που πραγματοποίησε πληρωμές για την ανάκαμψη των κρατών μελών. Συνέβαλε στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην επένδυση σε δεξιότητες στις περιφέρειες που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη. Οι εργαζόμενοι που χάνουν την εργασία τους λόγω αναδιαρθρώσεων μεγάλης κλίμακας, μπορούν επίσης να λάβουν στήριξη μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για την εξεύρεση νέων θέσεων εργασίας, για παράδειγμα μέσω περαιτέρω εκπαίδευσης και κατάρτισης, και μέσω εξατομικευμένου επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλών.
(28)
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17) για τη θέσπιση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης αναγνωρίζει ότι η επανειδίκευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και των ατόμων που αναζητούν εργασία είναι ένα μέσο που απαιτείται για τη διασφάλιση της δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς πράσινης μετάβασης και για τον μετριασμό των δυσμενών συνεπειών της εν λόγω μετάβασης. Η σύσταση του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 2022 για τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα (18) καθορίζει ειδικές κατευθυντήριες γραμμές που θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να καταρτίσουν και να εφαρμόσουν δέσμες μέτρων πολιτικής για τις σχετικές εργασιακές και κοινωνικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων. Επιπλέον, η σύσταση του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 2022 σχετικά με τη μάθηση για την πράσινη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη (19) προωθεί πολιτικές και προγράμματα που διασφαλίζουν ότι οι εκπαιδευόμενοι όλων των ηλικιών αποκτούν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να επωφεληθούν από τη μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας, να ζήσουν με βιώσιμο τρόπο και να αναλάβουν δράση για ένα βιώσιμο μέλλον.
(29)
Το InvestEU, στο σκέλος του για τις κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες, στηρίζει τη ζήτηση και την προσφορά δεξιοτήτων, βελτιώνοντας τις δεξιότητες των τελικών αποδεκτών ή τη χρήση των δεξιοτήτων και προωθώντας τις αγορές επενδύσεων σε δεξιότητες. Το InvestEU στηρίζει επίσης γενικές επενδύσεις στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και συναφείς υπηρεσίες. Επιπλέον, το καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU στηρίζει επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποσκοπούν στη στήριξη της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των εργαζομένων, σε περιφέρειες που διαθέτουν εγκεκριμένο σχέδιο δίκαιης μετάβασης, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1056, και σε έργα που ωφελούν τις εν λόγω περιφέρειες, υπό την προϋπόθεση ότι είναι καίριας σημασίας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση των εν λόγω εδαφών.
(30)
Η εξατομικευμένη εμπειρογνωσία μέσω του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης της Επιτροπής μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προβούν σε μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με εθνικές ή περιφερειακές στρατηγικές για τις δεξιότητες, μετατρέποντας την προσωρινή χρηματοδότηση της Ένωσης σε διαρκείς βελτιώσεις στις διαθέσιμες ευκαιρίες επανειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων. Η αμοιβαία μάθηση, που διευκολύνεται από την Επιτροπή, μπορεί επίσης να στηρίξει τη διαδικασία.
(31)
Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Μαρτίου 2021 με τίτλο «Ένωση ισότητας: στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030» έχει ως στόχο να διασφαλίσει την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία, σε ισότιμη βάση με τους άλλους εντός της Ένωσης και σε τρίτες χώρες, υποστηρίζοντας την εφαρμογή της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Στο πλαίσιο της προτεινόμενης στρατηγικής, η Επιτροπή δεσμεύεται να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης και να αποκτούν νέες δεξιότητες, ως θεμελιώδη προϋπόθεση για την απασχόληση και την ανεξαρτησία.
(32)
Σε ενωσιακό επίπεδο, το αναγκαίο χρηματοδοτικό κονδύλιο για την εφαρμογή της παρούσας απόφασης θα καθοριστεί στο πλαίσιο του προϋπολογισμού των συνεισφερόντων προγραμμάτων σύμφωνα με τα πολυετή δημοσιονομικά πλαίσια 2014-2020 και 2021-2027. Με την επιφύλαξη των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ως αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής, στόχος θα πρέπει να είναι η παροχή χρηματοδότησης ύψους τουλάχιστον 9,3 εκατομμυρίων EUR για λειτουργικές δαπάνες. Η οικονομική στήριξη για το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων θα πρέπει να παρέχεται μέσω σχετικών ενωσιακών προγραμμάτων και μέσων, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση και σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Η χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού έτους Δεξιοτήτων δεν θα πρέπει να αποβεί εις βάρος της χρηματοδότησης έργων στο πλαίσιο των τρεχόντων προγραμμάτων της Ένωσης και θα πρέπει να αποσκοπεί στη διασφάλιση μιας μακρόχρονης παρακαταθήκης για το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων.
(33)
Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας απόφασης δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μπορούν, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της παρούσας απόφασης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να θεσπίσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών…..»
Για να δείτε το κείμενο της Απόφασης (ΕΕ) 2023/936 του Ευρωπαϊκού Κοιινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαΐου 2023 σχετικά με το ευρωπαϊκό έτος Δεξιοτήτων όπως δημοσιεύθηκε στο www. eur-lex.europa.eu πατήστε εδώ